Afyonkarahisar
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
AFYONKARAHİSAR
Şehrin Adı: Bugünkü Afyonkarahisar'ın bulunduğu mevkideki ilk yerleşim, Hitit İmparatoru 11. Murşil tarafından Arzava Seferi sırasında inşa edilen Hapanova Kalesi eteklerinde kurulan köydür. Bu köyün ilk adı yüksek tepe anlamına gelen Akron kelimesine izafetle Akronium'dur. Bizans döneminde kalesi sayesinde önem kazanan Akronium. Akreinos adıyla anılmaya başlanmıştır. Akreinos havalisinin Türkler tarafından fethiyle beraber buraya, ilk önce tehlikeli zamanlarda devlet hazinesinin kalede saklanmasından dolayı, Devlet Karahisarı anlamına gelen Karahisâr-ı Devle denilmiştir.
XIII. yüzyıldan itibaren bu havali Karahisâr-ı Sâhib adıyla anılmıştır. Karahisar adı şehrin ortasında yükselen kayalığın rengi ve üstünde bulunan hisarla ilgili iken, Sâhib adı Anadolu Selçuklulan'nın son devirlerinde yaşayan ve Moğol istilası sırasında buraya sığınan Sâhib Ata Fahreddin Ali Bev'in ismiyle alakalıdır. Osmanlılar zamanında ise bu yöre Karahisar. Karahisâr-ı Devle ve Karahisâr-ı Sâhib gibi çeşitli isimlerle anılmış olsa da, bunlardan Karahisâr-ı Sâhib devletin sonuna kadar en çok kullanılan isim olmuştur. Civarda çok fazla afyon yetişmesinden dolayı diğer Karahisar'lardan ayırmak maksadıyla XVIII. yüzyıl başından itibaren şehir için zaman zaman Afvonkarahisar isminin de kullanıldığı görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşu ile beraber Afyonkarahisar adını alan şehir, bilindiği üzere günümüzde Afyon şeklinde telaffuz edilmektedir.
Şehrin Tarihi: Afyonkarahisar'ın Türkler tarafından fethine kadar bölgeye hakim olan medeniyetler sırasıyla Hititler, Frigler. Lidyalılar, Fersler, Makedonyalılar, Selefkoslar, Bergamalılar, Romalılar ve Bizanslılar’dır.
Ankara Savaşı'nın ardından Germiyanoğullan tekrar eski topraklarına sahip olmuşlarsa da, son Germiyan hükümdarı Yakup Bey'in 1429'da ölümü üzerine vasiyeti gereği bu topraklar tekrar Osmanlı hakimiyetine alınmıştır. XV. yüzyıl ortalarına doğru Osmanlılar ın, Rumeli'de Haçlılarla uğraştığı bir sırada durumu fırsat bilen Karamanoğullan, Kütahya, Karahisâr-ı Sâhib, Hamid taraflarına kadar akınlarda bulunup, bu yerleri yakıp yıkmışlardır. Karamanoğullan ile Osmanlılar arasındaki bu gibi mücadelelerden oldukça etkilenen Afyonkarahisar havalisi, II. Mehmedîn Karamanoğulları'nı ortadan kaldırmasıyla kesin bir şekilde Osmanlı hakimiyetine girmiştir. XVII. yüzyılda başlayan Celali isyanlarından zaman zaman Afyonkarahisar bölgesi de etkilenmiştir.
Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'da Türk fetihlerinin ilerlemesiyle Emir Sanduk, emrindeki Türk kuvvetleriyle 1077 yılında Dazkırı dışında Akdağ'a kadar olan havaliyi fethetmiş ve böylece Aiyonkarahisar yöresinde Türk iskanı başlamıştır. Burası, Türk-Bizans sınırına yakın olması sebebiyle sıkça Bizans tacizlerine maruz kalsa da, nihayet 1176'daki Miryakefalon Zaferi'yle Aiyonkarahisar havalisinde kesin surette Türk hakimiyeti tesis olunmuştur. XIII. yüzyılın ikinci yansında, Selçuklu veziri Muîneddin Pervane'nin boşalan makamlara yaptığı tayinler sırasında Sandıklı, Kütahya, Akşehir ve Beyşehir yöresinin valiliği Vezir Sâlıib Ata'nın oğullarına verilmiştir. Bu suretle Afyonkarahisar, Sahib Ata Oğulları nın hakimiyetine girmiştir. Sahib Ata Oğullan Beyliği 134l'de son hükümdarı Ahmet Bey'in ölümüyle sona ermiş ve bu beyliğin arazisi kaynatası Germiyanoğlu Yakub Bey'in eline geçmiştir. Böylece Afyonkarahisar'da Germiyanoğullan hakimiyeti başlamıştır. XTV. yüzyıl sonlarına kadar Germiyanoğullarj hakimiyetinde kalan Afyonkarahisar. Yıldırım Bâyezid devrinde 1390 yılında Osmanlılar'a geçmiştir.
1833'te bir süre II. Mahmud ile mücadele halinde olan Mısır Valisi İbrahim Paşa nın eline geçen şehir. Milli Mücadele yıllarında bir yıl kadar Yunan işgalinde kalmıştır. Ancak Afyonkarahisar. İstiklal Harbi nde Türk askeri harekatının en önemli cephesini teşkil etmiş ve bizzat Mustafa Kemal Paşa nın kumanda ettiği Türk kuvvetlerinin Yunanlıları Büyük Taarruz'da bozguna uğratmasıyla 27 Ağustos 1922'de kurtarılmıştı.